Ανακύκλωση απορριμμάτων ή ανακύκλωση του προβλήματος

Στο προηγούμενο τεύχος της «Απόδρασης» αναφερθήκαμε στη σημασία της ανακύκλωσης απορριμμάτων. Τονίζαμε ότι είναι «ιδιαίτερα σημαντικό ότι μετά από πολλά χρόνια απραξίας και αδιαφορίας του κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ξεκίνησε επιτέλους και στο Δήμο μας η εφαρμογή προγράμματος ανακύκλωσης συσκευασιών». Είναι απαραίτητο όμως να υπάρχει δημόσιος έλεγχος και ενημέρωση για τη διαχείριση και αποτελεσματικότητα του συστήματος και την ωφέλεια προκύπτει απ’ αυτό για το περιβάλλον και τους πολίτες.
Δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο, καταγγελλίες σωματείων εργαζομένων σε διάφορους δήμους, διαμαρτυρίες ενώσεων πολιτών, περιβαλλοντικών οργανώσεων αλλά και επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι δεν υπάρχει ουσιαστικός δημόσιος έλεγχος του συστήματος.
Τα συμπεράσματα επιστημονικής έρευνας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) με αντικείμενο «Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα/Η περίπτωση της Αττικής» (11/2006), διαπίστωναν ότι το σύστημα ΣΣΕΔ (πρόκειται για το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας που εφαρμόζεται και στο Δήμο μας) «έχει ουσιαστικά θέση μονοπωλίου». Η έρευνα ανέφερε, την επιδίωξη της Ε.Ε.Α.Α. να ελέγξει τους αδύναμους κρατικούς μηχανισμούς ελέγχου, την αλαζονική συμπεριφορά που επιδείκνυε προς τους συνδιαλεγόμενους με αυτήν, την αδιαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών της, την αντίδραση σε οποιαδήποτε απόπειρα ελέγχου των δραστηριοτήτων της (που περιλάμβανε τη συστηματική άρνηση παροχής στοιχείων και πληροφοριών) και την αντίδραση με κάθε μέσο στη δημιουργία άλλων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων.
Η έρευνα του ΤΕΕ παρουσίαζε το σύστημα ανακύκλωσης της Ε.Ε.Α.Α. ως ελάχιστα αποδοτικό και ιδιαίτερα δαπανηρό. Έτσι, στο τέλος του 2006 και μετά από 3 χρόνια λειτουργίας, τα ανακτώμενα, δηλαδή τα πραγματικά ανακυκλωμένα, υλικά ανά κάτοικο ήταν τα μισά απ’ ό,τι προέβλεπε η εγκεκριμένη μελέτη. Η δημιουργία και η λειτουργία Κέντρων Διαλογής είχε «μείνει πίσω» λόγω έλλειψης επαρκών επενδύσεων. Το κόστος κατασκευής των Κέντρων Διαλογής (ΚΔΑΥ) κρινόταν δυσανάλογο «λαμβανομένης υπόψη της απλοϊκής τεχνολογίας» που χρησιμοποιούνταν σε αυτά. Το σύστημα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών χαρακτηριζόταν ως ανεπαρκές και τέλος, το υπόλειμμα, δηλαδή ό,τι δεν μπορούσε να ανακυκλωθεί και μεταφέρονταν συνεπώς στους ΧΥΤΑ, αποτελούσε το 31-39% του συνόλου των υλικών, ποσοστό που η έρευνα έκρινε ως «πολύ υψηλό».
Η κριτική όμως, δεν προέρχεται μόνο από την έρευνα του ΤΕΕ. Σύμφωνα με επίσημη απάντηση του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ) στο Δήμαρχο Καισαριανής στις 01-10-2007 (περίπου ένα χρόνο μετά την έρευνα του ΤΕΕ), οι επιδόσεις της Ε.Ε.Α.Α. ήταν πενιχρές.
Δημοσιογραφικές έρευνες που δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο τύπο αποκάλυπταν μια προβληματική κατάσταση και έκαναν λόγο για «εμπαιγμό» των πολιτών και «χαμένα λεφτά». Η έρευνα του ΤΕΕ αποκάλυπτε, ότι η λειτουργία των Κέντρων Διαλογής (ΚΔΑΥ) έχει ανατεθεί σε υπεργολάβους που ταυτόχρονα δραστηριοποιούνται στη συλλογή και μεταφορά αποβλήτων.
Ο κίνδυνος απ’ αυτήν την ανάθεση, όπως επισημαίνεται στην έρευνα, είναι διπλός α) να εμφανίζουν οι υπερεργολάβοι απόβλητα συσκευασίας που έτσι και αλλιώς θα συλλέγονταν απ’αυτούς, ως προϊόντα διαλογής στην εγκατάσταση και να εισπράττουν επιδοτήσεις που δεν δικαιούνται από την Ε.Ε.Α.Α. και β) να «οικειοποιείται» η Ε.Ε.Α.Α. ποσότητες συσκευασιών που έτσι και αλλιώς θα ανακυκλώνονταν παρουσιάζοντας πλαστή εικόνα για τα αποτελέσματα.
Στην αποκάλυψη αυτή ήρθαν αργότερα να προστεθούν και δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι, τα ανακυκλώσιμα υλικά (εκτός ίσως του αλουμινίου) καταλήγουν, στους ΧΥΤΑ μαζί με τα σκουπίδια. Καθώς οι καταγγελίες, οι αποκαλύψεις και οι διαμαρτυρίες κατοίκων και φορέων πληθαίνουν και η εταιρεία δεν απαντά, πρέπει οι πολίτες, οι δήμοι και όλοι οι αρμόδιοι φορείς να αναρωτηθούν: γίνεται από την Ε.Ε.Α.Α. πραγματικά αποτελεσματική ανακύκλωση ή απλώς ανακυκλώνεται το περιβαλλοντικό πρόβλημα;
Η Ε.Ε.Α.Α. δεν είναι δημόσιος φορέας, είναι ανώνυμη εταιρεία. Μέτοχοι της Ε.Ε.Α.Α. είναι κατά 35% η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) και κατά 65% εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής, διάθεσης κ.λπ συσκευασμένων προϊόντων (ανάμεσα σε αυτές και μεγάλες πολυεθνικές π.χ. COCA-COLA, PEPSICO, UNILEVER, PROCTER & GAMBLE, COLGATE κ.λπ.). Όλες αυτές οι εταιρείες (όπως και οι ΟΤΑ) είναι υποχρεωμένες από την κοινοτική και εθνική νομοθεσία να ανακυκλώνουν. Ετσι, με το σύστημα ανακύκλωσης που διαχειρίζονται, εκπληρώνουν τις έννομες υποχρεώσεις.
Σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης που συνυπέγραψαν Ε.Ε.Α.Α. και Δήμος Αγίων Αναργύρων, η Ε.Ε.Α.Α. ανέλαβε να χρηματοδοτήσει την ενημερωτική καμπάνια, να παράσχει τα μέσα συλλογής των απόβλητων συσκευασιών (μπλε σάκους και ειδικούς κάδους) και να διαχειριστεί την επεξεργασία των ανακυκλώσιμων. Τα τέλη ανακύκλωσης των συσκευασιών των προϊόντων τους (δηλαδή τις εισφορές τους στην Ε.Ε.Α.Α.), οι ιδιωτικές εταιρίες-μέτοχοι τις φορτώνουν στον καταναλωτή μέσω της μεθόδου μετακύλισης του κόστους στην τιμή του προϊόντος. Τα λειτουργικά έξοδα του απορριμματοφόρου και η παροχή προσωπικού για τη λειτουργία του, τη συλλογή και τη μεταφορά των ανακυκλώσιμων στο Κέντρο Διαλογής βαραίνουν το Δήμο, δηλαδή τελικά τους δημότες μέσω των δημοτικών τελών. Κατ’ αυτό τον τρόπο ιδιωτικές εταιρείες, (ορισμένες από τις οποίες ευθύνονται για μακροχρόνια ρύπανση του περιβάλλοντος στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς) καταφέρνουν να εκπληρώσουν τυπικά τις νομικές τους υποχρεώσεις με το μικρότερο δυνατό κόστος και ο πολίτης πληρώνει διπλά το κόστος της ανακύκλωσης.
Η ανακύκλωση δεν είναι ασήμαντο έργο «βιτρίνας» αλλά αναγκαιότητα για την προστασία του περιβάλλοντος, την ποιότητα του αστικού τοπίου και της ζωής όλων μας γι’ αυτό και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το δήμο μας.
Γι’ αυτούς τους λόγους προτείνουμε στη Δημοτική Αρχή α) να ζητήσει άμεσα πλήρη ενημέρωση από την Ε.Ε.Α.Α. για όλα τα «στάδια» λειτουργίας του συστήματος (μέχρι και το τελικό, της επεξεργασίας των ανακυκλώσιμων υλικών) β) να ζητήσει διευκρινίσεις από την Ε.Ε.Α.Α. για τα θέματα που εγείρονται από τις έρευνες και τις καταγγελίες που έχουν δημοσιευθεί γ) να ενημερώσει ακολούθως τους πολίτες των Αγίων Αναργύρων και τέλος δ) να σχεδιάσει δικό της εναλλακτικό σύστημα ανακύκλωσης αναζητώντας διεκδικητικά τη χρηματοδότησή του από εθνικούς, κοινοτικούς αλλά και πόρους της Ε.Ε.Α.Α.
Nίκος Αποστόλου

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *